Φιλαναγνωσία

Όπως γνωρίζουμε, η συμβολή του εκπαιδευτικού στη θετική κινητοποίηση των μαθητών και των μαθητριών απέναντι στο βιβλίο, στα χρόνια που τα παιδιά έρχονται για πρώτη φορά σε συστηματική επαφή με το γραπτό λόγο και εξοικειώνονται με την ανάγνωση, είναι καθοριστική.

Στο πλαίσιο της ώρας καλλιέργειας της φιλαναγνωσίας των μαθητών, αλλά και με τη γενικότερη στάση τους στην τάξη, καλούνται οι εκπαιδευτικοί να γίνουν συναναγνώστες, εμψυχωτές, διαμεσολαβητές, εξασφαλίζοντας το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούν να εκφράζονται άνετα και άφοβα, όπως ταιριάζει στην ηλικία και την ιδιοσυγκρασία τους.

Επιπλέον, με τις αναγνωστικές δράσεις που θα υλοποιηθούν δίνεται η δυνατότητα να γίνει προσέγγιση στους μαθητές που θεωρούνται αδιάφοροι ή αδύναμοι, αφού για κάθε παιδί υπάρχει ένα βιβλίο που αγγίζει τις ανησυχίες και τις ανάγκες του.

Είναι κρίσιμο να αισθανθούν τα παιδιά ότι η ώρα της φιλαναγνωσίας είναι μια διαφορετική στιγμή στη σχολική τους ζωή. Είναι μια ζώνη ελευθερίας, δημιουργικότητας, στην οποία μπορούν να εκφράσουν επιθυμίες, τάσεις, σκέψεις που σε άλλες ώρες ίσως είναι περισσότερο δύσκολο.

Σημαντικό είναι επίσης, ειδικά για τα μικρότερα παιδιά, να έρχονται σε επαφή με βιβλία, να τα πιάνουν, να τα ξεφυλλίζουν, να μαθαίνουν, να αντλούν πληροφορίες από το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο. Έτσι θα ξέρουν πώς να διαλέξουν βιβλία σε ένα βιβλιοπωλείο ή μια βιβλιοθήκη.

Γενικότερα, η ένταξη του βιβλίου στη ζωή της τάξης με κάθε αφορμή, εκτός της ώρας της φιλαναγνωσίας, μαθαίνει στα παιδιά ότι η ανάγνωση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας.

Ακολουθούν μερικές σκέψεις και προτάσεις για δραστηριότητες οι οποίες ελπίζουμε να βοηθήσουν όλους τους εκπαιδευτικούς να βρούνε τον προσωπικό τους δρόμο στην ώρα της φιλαναγνωσίας, έτσι ώστε να γίνει, για όλους πρωτίστως, ώρα ψυχαγωγίας και αποσυμπίεσης από τα συνήθη προβλήματα της ζωής στο σχολείο. Πολλές περισσότερες ιδέες θα προκύψουν, είναι βέβαιο, μέσα από την πρακτική και τις γόνιμες ανταλλαγές με τα παιδιά.

Είναι γνωστό ότι τα περισσότερα βιβλία αφηγούνται ιστορίες:

·Μια ιστορία μπορούμε απλώς να την αφηγηθούμε ή να τη διαβάσουμε δείχνοντας ή όχι τις εικόνες της και έπειτα να συζητήσουμε με τα παιδιά.

·Μπορούμε να τη διαβάσουμε ή να την αφηγηθούμε κι ύστερα τα παιδιά να ζωγραφίσουν, να τη δραματοποιήσουν, να παίξουν ένα παιχνίδι, να κατασκευάσουν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι ή να την αναπλάσουν με άλλους τρόπους (π.χ. παντομίμα, κουκλοθέατρο, θέατρο σκιών).

·Μπορούμε να την αφηγηθούμε και να τη δραματοποιήσουμε στη βιβλιοθήκη, αν υπάρχει, στην αίθουσα διδασκαλίας, στο πίσω μέρος της αίθουσας, στο προαύλιο αν ο καιρός το ευνοεί ή να τη μαγνητοφωνήσουμε με τη φωνή μας ή τη φωνή των παιδιών και να την ακούσουμε υπό τους ήχους μιας ήρεμης μουσικής.

Βέβαια, όπως επίσης είναι γνωστό, περισσότερο από τα λόγια, μέσα από πράξεις περνούν τα ουσιαστικά μηνύματα. Γι’ αυτό:

·Ειδικότερα στις πιο μικρές τάξεις, μπορούμε να έχουμε στο πίσω μέρος της αίθουσάς μας ένα χαλί με μαξιλαράκια όπου μπορούμε να αναγνώσουμε την ιστορία μας. Ας την ονομάσουμε Γωνιά Αφήγησης ή Γωνιά Βιβλιοθήκης. Εκεί ας βρίσκεται και ένα ταμπλό με ιστορίες των παιδιών, ζωγραφιές τους από την Ώρα Φιλαναγνωσίας, αποκόμματα από περιοδικά και εφημερίδες για το βιβλίο, φωτογραφίες λογοτεχνών κ.λπ.

·Το παιδί έχει συνήθως μικρή αναγνωστική εμπειρία. Γι’ αυτό οι όποιες προσπάθειες κάνουμε και οι όποιες δραστηριότητες ακολουθούμε, καλό είναι να έχουν και παιγνιώδη μορφή. Επίσης, καλό είναι να έχουμε υπόψη ότι ο μικρός αναγνώστης ταυτίζεται έντονα με τους ήρωες των βιβλίων.

·Ωστόσο, υπάρχουν παιδιά που είτε έχουν ακούσει πολλές αφηγήσεις είτε έχουν διαβάσει αρκετά βιβλία. Δηλαδή, παιδιά της ίδιας ηλικίας συμβαίνει να έχουν διαφορετική αναγνωστική εμπειρία. Κάθε αναγνώστης αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει διαφορετικά ένα κείμενο, ανάλογα με τις κοινωνικές και πολιτισμικές του προσλαμβάνουσες, αλλά και ο ίδιος αναγνώστης δεν διαβάζει ποτέ το ίδιο κείμενο ξανά με τον ίδιο τρόπο.

·Στις φιλαναγνωστικές μας πρακτικές εντάσσουμε δημιουργικά και άλλες περιοχές τέχνης και τεχνικής (ζωγραφική, μουσική, τραγούδι, ηλεκτρονικός υπολογιστής κ.ά.). Σε αυτές μπορούν κατά περίπτωση να συνδράμουν και οι εκπαιδευτικοί των εικαστικών, της μουσικής, της πληροφορικής, της θεατρολογίας, της φυσικής αγωγής.

·Το βιβλίο ή η ιστορία που θα επιλεγεί στην ώρα της φιλαναγνωσίας μπορεί να έχει σχέση θεματική π.χ. με το μάθημα της Γλώσσας, το Ανθολόγιο, τη Μελέτη Περιβάλλοντος, την επικαιρότητα (σχολικές γιορτές, διάφοροι επέτειοι, παγκόσμιες ημέρες): Π.χ. Το φθινόπωρο στην παιδική λογοτεχνία, ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος, Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία, Πολυτεχνείο (για μεγάλες τάξεις), δικαιώματα, Ημέρα του παιδιού, οικολογικό πρόβλημα, διαπολιτισμικότητα και βέβαια από μέσα Νοεμβρίου ιστορίες και παραμύθια για τα Χριστούγεννα. Επίσης, από την αρχή της χρονιάς μπορούμε να προετοιμάζουμε τα παιδιά για τη μεγάλη γιορτή της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου, στις 2 Απριλίου.

·Σπουδαία βοήθεια στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας προσφέρει και η γνωριμία των παιδιών με συγγραφείς και εικονογράφους. Το ΕΚΕΒΙ παρέχει σημαντική βοήθεια για την πραγματοποίηση τέτοιων συναντήσεων (επιλέγουμε δημιουργό που θα θέλαμε να συναντήσουμε και επικοινωνούμε έγκαιρα με το ΕΚΕΒΙ κάνοντας).

Τέλος, καλό είναι να έχουμε πάντοτε στο νου μας τα δικαιώματα του αναγνώστη, σύμφωνα με τον Daniel Pennac.

v Το παιδί έχει δικαίωμα:

v να μη διαβάζει,

v να πηδάει σελίδες,

v να μην τελειώνει ένα βιβλίο,

v να το ξαναδιαβάζει,

v να διαβάζει οτιδήποτε,

v στον μποβαρισμό (ικανοποίηση αισθήσεων),

v να διαβάζει οπουδήποτε,

v να τσαλαβουτάει,

v να διαβάζει μεγαλόφωνα,

v να σιωπά.

Ίσως αν σκεφτούμε αυτά, να απελευθερωθούμε κι εμείς βαδίζοντας με τις μικρές μας αναγνώστριες και με τους μικρούς μας αναγνώστες στους δρόμους της φιλαναγνωσίας.

Πηγή:site: www.philanagnosia.gr